گله ممتاز ژنتیکی دام سنگین - گاو نژاد هلشتاین

در راستای رسیدن به شاخص های شرکت های HPO یا شرکت با عملکرد برتر و کسب مزیت های رقابتی، همچنین ورود به باشگاه تولیدکنندگان فرآورده های ژنتیکی دامی در دنیا و نظر به راهبردی بودن حفظ سلامت و امنیت غذایی مردم عزیز کشورمان موسسه دامپروری صنعتی قدس رضوی برای اولین بار در منطقه جنوب غربی آسیا اقدام به راه اندازی و تشکیل اولین گله الیت ژنتیکی دام سنگین-گاو نژاد هلشتاین در یکی از مجتمع های دامپروری خود کرده است.

هدف اصلی از ایجاد این گله متمایز که در حقیقت یک برنامه اصلاح نژادی با سطح بالا خواهد بود ایجاد نسلی برتر برای آینده گاوهای شیری نژاد هلشتاین در منطقه غرب آسیاست.

هدف اصلی از ایجاد این گله متمایز که در حقیقت یک برنامه اصلاح نژادی با سطح بالا خواهد بود ایجاد نسلی برتر برای آینده گاوهای شیری نژاد هلشتاین در منطقه غرب آسیاست.

امروزه استفاده گسترده از اسپرم های خانواده برتر ژنتیکی نژاد هلشتاین از گله های معدود در دنیا باعث افزایش تعداد دختران از پدران انتخابی و افزایش همخونی در جامعه گاوهای هلشتاین و بروز مشکلات ناشی از آن شده ست که این مسئله باعث گسترش برخی از نواقص ژنتیکی نهفته در جمعیت گاوهای شیری این نژاد میشود. در اصلاح نژاد دام ابتدا باید گفت موفقیت انتخاب ژنومی بر پایه اثرات نشانگرها با صحت بالا برای پیش بینی ارزش های اصلاحی دام ها بر پایه استفاده از ژنوتیپ نشانگرها استوار است. پس از محاسبه ارزش های اصلاحی ژنومی از این ارزش های اصلاحی برای رتبه بندی دام ها و سپس انتخاب بهترین حیوانات برای آمیزش استفاده میشود. بعد از آن اثرات نشانگرها در یک جمعیت مرجع برآرود میشوند که هم دارای اطلاعات فنوتیپی و هم دارای اطلاعات ژنوتیپی هستند.

شاخص های ژنتیک چیست

در اصلاح نژاد گاو شیری به منظور ترکیب پتانسیل ژنتیکی و متعاقبا” شناسایی دام های ممتاز، از شاخص های ژنتیکی استفاده میشود. این شاخص های ژنتیکی تحت عنوان شایستگی ژنتیکی کل نیز شناخته میشوند که هدف اصلی استفاده از این شاخص ها پیشرفت و بهینه سازی ژنتیک  به همراه بازده حداکثری اقتصادی می باشد.

شایستگی ژنتیکی کل ترکیبی از قابلیت انتقال پیش بینی شده یا PTAi برای هر صفت به همراه ضریب اقتصادی آن صفت    می باشد.

علت تفاوت در شاخص های ژنتیکی در کشورهای مطرح دنیا در چیست

از آنجایی که ارزش اقتصادی هر صفت تابع شرایط اقتصادی جامعه می باشد لذا مقادیر آن در کشورهای مختلف متفاوت است از این رو کشورهای مختلف پیشرو در زمینه پرورش گاوهای شیری در صدد تشکیل ژنتیک مختص خود هستند زیرا عملکرد موجود در هر کشور از یک سو و شرایط اقتصادی آن کشور از سوی دیگر سبب میشود تاکید نسبی روی صفات موثر بر انتخاب دام برتر متفاوت باشد.

همانطور که در تصویر بالا مشاهده میشود به عنوان نمونه در شاخص ارائه شده توسط کشور ژاپن ( NTP ) تاکیدی بر روی صفات سلامت وجود ندارد در صورتیکه شاخص( EPI ) کشور ایرلند بیشترین تاکید بر روی صفات سلامت است. نکته مهم اینجاست تفاوت در اهمیت صفات موجود در شاخص های مختلف سبب تغییر رتبه بندی دام ها می‌شود. به معنای دیگر در کشور ایرلند براساس محاسبه شاخص ژنتیکی ( EPI )   دامی دارای ارزندگی محسوب میشود که شایستگی بالایی در سلامت داشته باشد اما در کشور ژاپن دام با عملکرد خوب تولیدی پروتئین شیر به عنوان دام ممتار محسوب می‌گردد.

گله الیت چیست

با استفاده از شاخص های ژنتیکی احصاء شده در گله مورد نظر، نرها و همچنین ماده های برتر از طریق تست های DNA  و نیز بررسی شجره نامه و رکوردها شناسایی و رتبه بندی میشوند. این دام های برتر انتخاب شده که به لحاظ ژنتیکی از پتانسیل بالایی برخوردار هستند را اصطلاحا گاو ممتاز می نامند.

پیشرفت ژنتیکی سریع در گاو شیری مستلزم وجودگاو نر و ماده ممتاز است از این رو شرکت های بزرگ اصلاح نژادی در دنیا سالانه بر اساس شاخص خود علاوه بر شناسایی گاو نر ممتاز، روی تلیسه‌های ثبت شده ارزیابی انجام داده تا از این طریق تلیسه‌های ممتاز را شناسایی نموده و به عنوان پشتوانه دام‌های مولد گله‌های هدف تحت قالب گله الیت نگهداری کنند.

جمهوری اسلامی ایران کشوری بدون شاخص ژنتیکی در گله گاو شیری

به درستی میشود گفت یکی از افق‌های بهبود تولید در صنعت دامپروری کشور که هم راستا با اقتصاد مقاومتی در زمینه پرورش گاو شیری در برهه کنونی است شناسایی و توسعه دام های با ژنتیک برتر در سطح گله های موجود در ایران و توسعه آن خواهد بود.

در کشور ما متاسفانه تاکنون جمعیت مرجع برای گاو- نژاد هلشتاین که به عنوان نژاد شیری در ایران شناخته شده و در دام دامداری ها به کار گرفته میشود وجود نداشته است و در این بخش کشور به واردات اسپرم ازکشورهای آمریکای شمالی متمایل بوده است فلذا ارزش گذاری صفات برای دام‌های موجود بر اساس عملکردهای مشاهده شده در کشورهایی که از آن اسپرم وارد میکرده‌‎ایم بوده است.

تاکنون واردات اسپرم گاو نر به ایران بر اساس شاخص‌های ارئه شده در کشورهای مبداء شامل $NM و $FM و بعضا” TPI انجام شده است. نادیده گرفتن شرایط اقتصادی و عملکرد فعلی گله‌های شیری در کشور می تواند از دست یابی به حداکثر پیشرفت ژنتیکی جلوگیری نماید. از سوی دیگر وابستگی به واردات اسپرم از کشورهای خاص امنیت و سلامت غذایی مردم را با مخاطره جدی رو به رو کند

تاکنون واردات اسپرم گاو نر به ایران بر اساس شاخص‌های ارئه شده در کشورهای مبداء شامل $NM و $FM و بعضا” TPI انجام شده است.

نادیده گرفتن شرایط اقتصادی و عملکرد فعلی گله‌های شیری در کشور می تواند از دست یابی به حداکثر پیشرفت ژنتیکی جلوگیری نماید.از سوی دیگر وابستگی به واردات اسپرم از کشورهای خاص امنیت و سلامت غذایی مردم را با مخاطره جدی رو به رو کند

شاخص RGI چیست

یک شاخص ژنتیکی منحصر به فرد در دنیا می باشد که رتبه بندی گاوهای ممتاز را بر اساس شرایط اقتصادی کشور، سطح تولید ظرفیت های مغفول آن ، سلامت ملی و امنیت غذایی انجام می دهد. این شاخص به ترتیب با تاکید نسبی 50 درصد برای تولید، 18 درصد برای ماندگاری و 32 درصد برای سلامت-باروری تدوین و احصاء شده است.

در این راستا موسسه دامپروری صنعتی قدس رضوی با توجه به این مطلب که در منطقه جنوب غربی آسیا گاو – نژاد هلشتاین دارای گله مرجع و الیت نمی باشد و نیز نیازهای بومی کشورمان، هدف گذاری خود را بر پایه چهارگانه الف- تولید اسپرم، ب- تولید جنین منجمد، ج- تولید دام اصلاح نژادی و د- تولید اسپرم تعیین جنسیت شده در یک افق ده ساله تعریف نموده است.