واحد اصلاح نژاد و تولید فرآورده های ژنتیکی دام سبک شرکت صنایع دامپروری و لبنی قدس رضوی به منظور پرورش ، اصلاح نژاد و تامین دامهای مورد نیاز طرح های محرومیت زدایی بنیاد کرامت آستان قدس رضوی ایجاد گردید . هدف از ایجاد این واحد تولید دامهای اصلاح نژادی پربازده با تثبیت ژن (FecB)جهت بهبود چندقلوزایی در دامهای بومی کشور می باشد.
تاریخچه
فعالیت واحد اصلاح نژاد و تولید فرآورده های ژنتیکی دام سبک به منظور اصلاح نژاد دامهای بومی وتثبیت ژن چندقلوزایی در آنها از اسفند ماه سال 1397 با خرید تعداد 72 راس میش و تعداد 6 راس قوچ هموزیگوت و 3 راس قوچ هتروزیگوت از شرکت فردوس زنجان آغاز گردیده است .بدین منظور جهت تشکیل گله مادر با تامین اعتبار از بنیاد کرامت رضوی و موسسه دامپروری رضوی با مجوز هیئت مدیره شرکت ، نسبت به خرید دامهای ماده مولد و غیرمولد اقدام گردید و حدود 2000 راس دام طی چند مرحله خریداری و تحویل واحد اصلاح نژاد و تولید فرآورده-های ژنتیکی دام سبک گردید . همزمان با خرید و استقرار دامها و نیروهای مورد نیاز عملیات عمرانی واحد دام سبک نیز صورت پذیرفت و در آبان ماه 1398 این واحد رسما توسط قائم مقام محترم آستان قدس به بهره برداری رسید .
فرایندهای موجود:
در حال حاضر با استفاده از تکنیک های تولید مثلی شامل همزمان سازی ، تلقیح مصنوعی سرویکال ، لاپاراسکوپی و جفت گیری طبیعی انتقال ژن چندقلوزایی به دامهای بومی موجود در حال انجام بوده و پس از هویت گذاری نتاج حاصله و تعیین ژنوتیپ از طریق آزمایشات تخصصی ژنتیک با گذراندن دوره پرورش و قرار گرفتن نتاج در سیکل تولید مثلی امکان تامین دام اصلاح نژادی مورد نیاز در طرح های محرومیت زدایی بنیاد کرامت رضوی و سایر متقاضیان فراهم گردیده است . همچنین با تولید قوچ های اصلاح نژادی امکان افزایش راندمان تولیدی و تولد دامها با ظرفیت ژنتیکی بالاتر میسر گردیده است. همچنین با پایش مستمرخصوصیات ژنوتیپی و فنوتیپی نتاج حاصله و ایجاد شناسنامه ژنتیکی برای هر دام و اجرای روش¬های بهگزینی علاوه بر گله اصلاح نژادی نسبت به ایجاد گله پشتیبان تجاری نیز در شهرستان سرخس اقدام گردیده است و در حال حاضر بالغ بر 6000 راس دام در واحد دام سبک موجود می باشد.
یکی دیگر از فرایندهای در حال انجام در واحد دام سبک تولید فراورده های ژنتیکی دام سبک شامل انواع اسپرم قوچ اصلاح نژادی بصورت منجمد و تازه و آنالیز کیفی و کمی آن با سیستم پیشرفته آنالیز اسپرم CASA و عرضه آن به گله های مردمی جهت استفاده در طرح های اصلاح نژادی واحدهای دامپروری می باشد . همچنین در صورت وجود متقاضی نسبت به ارائه خدمات تولید مثلی و انتقال دانش فنی به دامداران اقدام می گردد.
با توجه به امکانات، جهت استفاده حداکثر از پتانسیل های موجود و افزایش سودآوری و اقتصادی بودن پرورش، سیستم نگهداری سنتی دام سبک به سیستم نگهداری نیمه صنعتی تغییر پیدا کرده و در حال حاضر دامهای واحد دام سبک همزمان با استفاده از مراتع و ته چر اراضی کشاورزی که نقش بسزایی در کاهش قیمت تمام شده دارد ، تحت پروتکل های تولید مثلی و اصلاح نژادی قرار گرفته اند .
اهداف کلی طرح های مسئولیت اجتماعی و محرومیت زدایی در حوزه دامپروری که توسط واحد دام سبک شرکت صنایع دامپروری و لبنی رضوی در حال اجرا است به شرح زیر می باشد
• ایجاد اشتغال پایدار در روستاها با احیاء دامداری های کوچک روستایی
• مهاجرت معکوس از شهرها به روستاها
• ایجاد یک مدل توسعه پایدار در بخش دامپروری
• حمایت از تولید ملی
• افزایش تولیدات دامی با در اختیار قراردادن دامهای با ظرفیت ژنتیکی و تولید بالاتر
• مشاوره و نظارت علمی جهت اجرای درست طرح ها و کاهش هزینه های تولید